Nafarroako euskara

ARBIZUKO EUSKARA

Ahoskera

·                     Ez+z, r, n...: etzakiyen, etzien, esantzion, etortzaitte ekartzazu

Hiztegia

·                     Ernaldu

·                     Apotea

·                     Inguratu: hurbildu

·                     Estarbia: ukuilua

·                     Heldu ekialdeko zentzuan: Ta alaxe eldu gue neskatue; beiya zezenaangana ekartzia eldu neiz.

Joskera

·                     Txerriyek-eta: zerrendak ez amaitzeko.

·                     Aditz laguntzailearen ezabaketa: Ta alaxe eldu Ø gue neskatue; Alleatua itxea, eta itxeko gizonik ez Ø momentubortan, zera, itxen!; ba neskatuek bee beiya artu Ø eta buelta Ø itxaa beeixe; lenbiziko beiya estarbiti artu Ø eta andua zezenaan itxaa; eta konturetua beiya ernaai daola, eta neskatuaangana Ø; Neskatua, lotsa-lotsa einda, beiya artu Ø t’itxeaa fan da.

·                     Kontakizunetan iragan hurbila: Alleatua itxea, lenbiziko beiya estarbiti artu eta anduazezenaan itxaa; Ze abil, ba? –galdetuuio itxeko, zera, naausiek; Eta artuu itxeko naausiek beiyoi sokati, eta konturetua beiya ernaai daola; Neskatua, lotsa-lotsa einda, beiya artu t’itxeaa fan da.

Aditzak

·                     Hikako formak vs alokutibozkoak: ze iñen diñet vs ze pasatzen dakiten; Errazaakan;iruukoon; ze pasatzen dakiñen.

·                     Geroaldiko -en: iñen.

Esamoldeak

·                     Mutiko batekin gustaturik.

·                     Halako! : tal.

·                     lotsa-lotsa einda: errepikapenak.

·                     monja Ø sartu mentzen.

Euskalkia

Fonologia

·                     Bolakarteko b, d,g, r-ren galerak: dia; beiyooi; urrenookuen.

·                     Bokal luzeak: ooten; itxaa; laaumbeti; aakusteko; Errazaakan; zezenaan; beeixe.

·                     Bat > at: itxaateko.

·                     Kontsonante antihiatikoak: kontuboi; orduben; momentubortan; emantzuben; ezmentzubien; beiya; etzakiyen; erriyen.

·                     Aferesia: mentzen.

Izen morfologia

·                     Destinatiboa: batendako

·                     Soziatiboa: mutikuateki; mutikuoneki.

·                     Ablatiboa: sokati; emendi

·                     Instrumentala: etzakiyenes; beeixe; ordueskio.

Aditz morfologia

·                     e > a iraganean: etzakiyenes.

·                     -ki- morfema indikatiboan, zehar objektuan: ze pasatzen dakiten; Au gertatzen zakin;ze pasatzen dakiñen.

·                     3. pertsona pluraleko marka -e (vs -te): ez mentzubien ikusi.

Hiztegia

·                     Aldaerak: beya; bei; itxe; iruu ‘eduki’; fan.

·                     Erakusleetako rr azkarra: biaarrengana.