Esamoldeak

NARRAZIOA ESANMOLDEEKIN

Txikia nintzenean gertatu zitzaidan istorioa kontatuko dizuet.

Nire aita iturkina zen. Lan eta lan aritzen zen egunean zehar. Herri askotara joaten zen jende ezberdinaren txorrotak eta komunak konpontzera. Oroitzen naiz, behin hirurogeita hamasei kilometro egin zituela, galduta zegoen herri baten etxe bateko matxura konpontzeko. Beti bere herraminta kaxa berarekin zeraman, kaxa horrekin bere lanaren arazoak aurrera eramaten baitzituen. Esan dezaket bere lana bere bizitzaren tankerakoa zela. Hau esaten dut, egun osoa ematen zuelako lan egiten eta bizitza hori maite zuelako, hots, lan egiten ibiltzearena.

Kontua da, txikia nintzenezn baloiarekin etxean jolasten nenbiltzala, sekulako baloikada eman niola txorrotari, eta noski, apurtu nuen. Izugarrizko bronka jaso nuen. Baina gehien harritu ninduena izan zen, aitak ez zuela nik apurtutakoa konpondu. Lagun bat deitu zuen nik apurtutakoa konpontzeko. Izan ere  amonak esaten zuen bezala,arotzaren etxean, zotza burdintzi.

ESAMOLDE BERRIAK

Nafarroako Gobernuak ez du euskara  bultzatzen, ez da horretarik ari	No esta por la labor
Goseak amorratzen etorri da eta itoka jaten ari da	Comer deprisa y corriendo
Heldu zen bat behin erorka bidean ilunpetan eta aurkiturik galdegin nion…	mozkorra
Aditz sistema ere, denboren balioa, ez da berdina alde guztietan, berdintsua izan arren. Gai horretan, ordea, itsu-itsuan gabiltza, nor bere euskalkitik irten bezain laster	Andar a ciegas
Ez dute oraindik baietz esan, ez dute gogoa saldua	No dar El brazo a torcer
«Arraioa! Urkiarekin ez zakela behinik behin uztarririk egin! Ederki aspertua negok ni urkiarekin egindako uztarriekin». Kokotseko zuloraino nago mutil horren ergelkeriez. Hurrengo txandan zakurraren ipurdira bidali behar dut Lepo zintzurreraino asea naiz komeria honetaz!	Estar hasta las narices
Kopeta onean da Piarres egun! Hobe duzu deus ez erran eta bakean utzi, bestela beharbada zureak eta asto beltzarenak ikusiko dituzu	Sino las pasaras canutas
Artetik errateko, nabarmentzekoa da leku izen hauetan guztietan da agertzen dela, gaur egun, zenbaitek behinik behin, dago ibiliko genukeen testuinguruetan.	Dicho sea de paso
Zer egin bada pikorik eman gabe diru hura biltzeko? Burmuinak higatuak eta idortuak zeuzkan galdera horri ezin ihardetsiz Pezeta bat ez sakelan eta, hala ere, gogoa lagunekin... Amatxi elizan; Panpili bakarrik etxean: burmuinak zula, zarpak itzul... dena alferrik, deus ez aurkitzen!	Romperse la cabeza
Zer egin bada pikorik eman gabe diru hura biltzeko? Hori mutiko koskoilandia!, alimaleko lana egiteko eta ez du pikorik tiratzen!	No dar palo al agua
Lanetik bota naute, medikuak operatu behar dudala esan dit, dirurik gabe nago eta, azak ontzeko, istripua izan dut autoarekin hona nentorrenean!	Para rematar la faena

Euskaraz eman erdarazko ondoko pasarteak 2

Eso es lo que dijo, pero ya sabes que del dicho al hecho hay un trecho	Baina mihitik obretara bazen bide
Es una persona muy especial, hay que darle de comer aparte	Beste aska batean bazkaltzekoa, larrean alhatzekoa izan
Harán todo lo posible para que el euskera no se generalice entre la población	Haien zazpi ahalak egingo dituzte
A fuerza de estudiar y de meter muchas horas al final se sacó el título de francés	Ikastearen bortxaz, ikasiaren ikasiz
Se leyó aquel libro gordo de cabo a rabo	Burutik burura
¡No es moco de pavo lo que ha conseguido Xabi Alonso en pocos años!	Ez da ahuntzaren gauerdiko eztula
No tenemos de qué avergonzarnos, podemos andar con la cabeza bien alta	Ez dugu zertaz lotsatu, burua gorarik ibil gaitezke
Se les llena la boca con el euskera pero luego hablan siempre en castellano: lo que se suele decir, el euskera en el corazón, el castellano en los labios	Euskara bihotzean, erdara ezpainetan
Aunque la mona se vista de seda mona se queda	Txapela buruan ere astoa beti asto
Ese es más tonto que tonto, no tiene dos dedos de frente	Ez du bi sosen zentzua, bi sosen adimendua ez izan
Tengo oído que Mikel va a dejar el trabajo y se va a ir a Argentina	Aditzea badut
Me importa una leche lo que tú me digas	Zuk esaten didazuna eta iazko haizea gauza bera dira niretzat, … eta ahuntzaren gauerdiko eztula gauza bera dira
Cuando pasó aquello Miren anduvo en boca de todos	Ahotan ibili
Y como quien no quiere la cosa le dio una patada	Eta alegia deus ez ostikoa eman zion
Esa asignatura la tienes que aprobar este año cueste lo que cueste	Kosta ahala kosta, kostatzen dena kosta
Aquel año de nieves los pastores de Leitza las vieron canutas para dar de comer a los rebaños	Gorriak ikusi
Podemos decir que el euskera era hablado, grosso modo, en la parte occidental de los Pirineos	Handi handika esan dezakegu
No tienen ni para comer, de puro pobres (que son)	Ez dute jatekorik era, pobrearen pobrez

ERRANAIRUAK

ERRANAIRUAK 1

Bi txori harri batez hil	Matar dos pàjaros de un tiro
Iltzez eta giltzez itxi	Cerrar a cal y canto
Hortzez eta haginez lanari lotu	Con uñas y dientes
Aza norbaiten baratzakoa ez izan	Esa lechuga no es de tu/su... huerto
Mingainean herdoilik ez izan	No tener pelos en la lengua
Ahoan bilorik gabe mintzatu	Hablar sin pelos en la lengua
Erosi bezala saldu	Relata refero, tal cual
Ez ur ez ardo ez izan	Ni fu ni fa
Ez arrain ez haragi ez izan	Ni fu ni fa
Norbait begiz jo	Entrar por el ojo, fijarse en alguien
Haratik ez honatik ez izan	No tiene vuelta de hoja
Beste erremedio santurik ez izan	No queda remedio
Begiko zikina baino gutxiago maite izan	No te quiero  ni en pintura
Deabrua baino gehiago ezin ikusi	No poder ver ni en pintura